Μεταξύ αγιοποίησης και ντοκουμέντου

Έντυπη Έκδοση
Ελευθεροτυπία, Σάββατο 16 Οκτωβρίου 2010

http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=213961

Του ΓΡΗΓΟΡΗ ΙΩΑΝΝΙΔΗ

Για να είμαστε ειλικρινείς, συνήθως αντιλαμβανόμαστε πρόσωπα σαν αυτό της Ρέιτσελ Κόρι μέσα από μυθιστορηματικά στερεότυπα μαρτύρων της Δύσης, που ανέλαβαν να φέρουν κάποτε τη δικαιοσύνη σε δύσκολους καιρούς, σε δύσκολα μέρη.

Στο έργο, όμως, της δημοσιογράφου Κατρίν Βίνερ και του σκηνοθέτη Αλαν Ρίκμαν -που στηρίζεται σε ημερολόγια και ηλεκτρονικά μηνύματα της ίδιας της Κόρι- ο θεατής πρέπει να ακροβατεί συνεχώς ανάμεσα στην υπόγεια αγιοποίηση της μυθιστορηματικής βιογραφίας και τις απαιτήσεις του θεάτρου-ντοκουμέντο.

Από τη μία λοιπόν, έχουμε ένα αδιαμφισβήτητα χαρισματικό παιδί (ένα βίντεο που προβάλλεται στο τέλος δείχνει την Κόρι στην ηλικία των δέκα μόλις χρόνων να μιλάει με θαυμαστή ωριμότητα για την ειρήνη), που εξελίσσεται σε αγωνίστρια, αφοσιωμένη ειρηνίστρια και δραστήρια ακτιβίστρια, διατηρώντας ακόμα τις αγαρμποσύνες του νεαρού της ηλικίας της, φέροντας σε κάθε πράξη τη χάρη μιας ζωής που θα μπορούσε το ίδιο καλά να έχει καταναλωθεί στον εγωκεντρισμό και τη μαλθακότητα, όπως τόσων άλλων. Από τη μια έχουμε, λοιπόν, τον ενθουσιασμό, το πάθος...

Και έχουμε από την άλλη, την έκθεση των γεγονότων, μαζί με τη βαρύτητα μιας μαρτυρίας που λέει ότι σε ένα μέρος του κόσμου η αίσθηση της ανθρωπιάς και της δικαιοσύνης ισοπεδώνονται με μπουλντόζες-τρανσφόρμερς. Δεν υπάρχει αμφιβολία πως για πολλούς η παράσταση «Το όνομά μου είναι Rachel Corrie» δίνει απλώς την αφορμή για μια εκτόνωση των τύψεων του σαλονιού. Δημιουργεί ένα ειλικρινές κι ωστόσο παροδικό αίσθημα αγανάκτησης. Και το «πολιτικό» γίνεται το επίχρισμα της βιογραφίας ενός ακόμα αδικοχαμένου εκλεκτού παιδιού της Δύσης, κάτι μεταξύ Ρεμπό και Αννας Φρανκ, Λόρενς της Αραβίας και Ερνεστ Χέμινγουεϊ.

Σαν σύγχρονη Αντιγόνη

Ας ελπίσουμε ότι υπάρχουν πολλοί άλλοι που θα μετατρέψουν μέρος του συναισθηματικής εμπλοκής τους -την οποία το πολιτικό θέατρο δεν αρνείται αλλά και δεν επικροτεί- σε ενημέρωση και ανάληψη δράσης. Εξάλλου αυτό ήταν, ίσως, και το στοιχείο στη σύντομη ζωή της Κόρι, που αξίζει να διασωθεί. Χωρίς η ίδια να πολυκαταλαβαίνει, χωρίς να γνωρίζει σε βάθος, νιώθει σαν την Αντιγόνη ότι «κάτι πρέπει να γίνει». Και πράττει. Ο,τι και αν υπήρξε η Ρέιτσελ Κόρι, το έργο στο Θέατρο του Νέου Κόσμου μας ζητά να δούμε το φεγγάρι αντί για το δάκτυλο που το δείχνει.

Αυτά με το έργο που έκανε θραύση πρώτα στο Λονδίνο και απαγορεύτηκε έπειτα στη Νέα Υόρκη, για τους ίδιους ακριβώς λόγους. Είναι αλήθεια ότι η διδασκαλία της Μάνιας Παπαδημητρίου και η ερμηνεία της Δήμητρας Σύρου εκτρέπουν την παράσταση κάποια στιγμή σε έργο προπαγάνδας (δεν θέλει άλλωστε και πολύ), με σαφή στόχευση (την πολιτική του Ισραήλ στα κατεχόμενα) και ακόμα σαφέστερη την πρόθεση καταγγελίας της σιωπής που σκεπάζει το έγκλημα. Η πρώτη, πάντως, δίδαξε εξαιρετικά την εσωτερική μεταμόρφωση της Κόρι από την «οποιαδήποτε» συνειδητοποιημένη Αμερικανίδα σε ενσάρκωση προσφοράς, παράδειγμα θυσίας, αλλά και στο θύμα της εγκληματικής πολιτικής στο Μεσανατολικό.

Την κλίμακα αυτή ανέβηκε μέχρι τέλους η Σύρου. Αποδίδοντας στην αρχή το εφηβικό πρόσωπο της Κόρι. Και αναλαμβάνοντας έπειτα για λογαριασμό της το ρόλο εκπροσώπου της ανθρωπότητας στην Παλαιστίνη, ίσως το ίδιο άχαρης και τσαπατσούλας με πριν, όμως παράξενα σοφής και μοιραία αποφασισμένης. Πάνω από όλα, όμορφης πια, όπως αυτοί που 'χε ο θάνατος διαλέξει.