Aναδημοσίευση από ελculture.gr
- Η κυρία Μάνια Παπαδημητρίου
Ήταν σπάνια ευκαιρία για το θεατρικό κοινό της Θεσσαλονίκης να χαρεί τη διπλή παρουσία της Μάνιας Παπαδημητρίου, τον περασμένο Μάιο, στο Δημοτικό Θέατρο Καλαμαριάς: αρχικά ως σκηνοθέτη στον Βασιλιά πεθαίνει του Ιονέσκο από το Θέατρο Τέχνης και, στη συνέχεια, ως ηθοποιό στο Γράμμα στην κόρη μου του Άρνολντ Γουέσκερ από τη Θεατρική Εταιρεία Πράξη-Β΄ Σκηνή, σε σκηνοθεσία Βασίλη Κυρίτση.
Η Μάνια Παπαδημητρίου στον Βασιλιά πεθαίνει παρέδωσε μαθήματα υψηλής σκηνοθετικής τέχνης, επιχειρώντας να καταστήσει ουσιαστικά επίκαιρο ένα έργο της δεκαετίας του '60. Διάβασε το έργο και στοχάστηκε πάνω σε αυτό. ΄Έτσι η ερμηνεία της απέφυγε το φανταχτερό περιτύλιγμα και προχώρησε στην ουσία των πραγμάτων. Κάτω από την κλοουνερί της επιφάνειας της παράστασης κρυβόταν ο σπαραγμός και ο κλαυσίγελος μιας χώρας που διαλύεται. Ο επιθανάτιος ρόγχος του κάθε ανθρώπου, της κοινωνίας, ίσως-ίσως και του θεάτρου. Η Παπαδημητρίου πρόβαλε την ανατομία του σημερινού γίγνεσθαι, με βήματα μεθοδικά, προσεκτικά, μετρημένα, καίρια: το σουρεαλιστικό ένδυμα της παράστασης έβγαινε αργά-αργά, αποκαλύπτοντας στους θεατές ένα κόσμο σήψης και παρακμής.
Φυσικά, δεν θα πετύχαινε το στόχο της, αν δεν είχε πιστούς συνοδοιπόρους στο εγχείρημά της την Έλλη Παπαγεωργακοπούλου και την Τατιάνα Σουχορούκοφ (σκηνικά-κοστούμια), τον Κώστα Βόμβολο (μουσική), την Πέρσα Σταματοπούλου (επιμέλεια κίνησης), τον Λευτέρη Παυλόπουλο (φωτισμοί) και όλους τους ηθοποιούς με προεξάρχοντα τον Γεράσιμο Γεννατά στο ρόλο του βασιλιά Μπερανζέ τον Α΄. Όλοι προσπάθησαν όχι να εκμαιεύσουν γέλια ή δάκρυα εκτόνωσης, αλλά μέσα από τη συγκίνηση να παρακινήσουν το κοινό να σκεφτεί και -πιθανόν- να ξεκινήσει να δρα.
Συγκίνηση-παρακίνηση για προβληματισμό-εκκίνηση δράσης: αυτό φαίνεται να είναι το τρίπτυχο της Μάνιας Παπαδημητρίου ως σκηνοθέτη. Το αποδεικνύει χρόνια τώρα. Το απέδειξε ακόμη μια φορά, φέτος, [ανοίγω μια αθηναϊκή παρένθεση] στο συγκλονιστικό μονόλογο Το όνομά μου είναι Rachel Corrie που σκηνοθέτησε στο θέατρο του Νέου Κόσμου. Η 23χρονη Ρέιτσελ Κόρι, αμερικανοεβραία ακτιβίστρια, καταπλακώθηκε το 2003 από μια μπουλντόζα του ισραηλινού στρατού στην προσπάθειά της να αποτρέψει την κατεδάφιση του σπιτιού μιας οικογένειας Παλαιστινίων. Μέρος των ημερολογίων της και των e-mail που έστελνε σε φίλους και τη μητέρα της δραματοποιήθηκαν από τους Alan Rickman και Katharine Viner. Η Παπαδημητρίου καθοδήγησε τη νεαρή ηθοποιό Δήμητρα Σύρου να αρθρώσει ένα λόγο εξαιρετικής ευαισθησίας που έθετε δεκάδες γιατί. Ο λυγμός για το φως και τα νιάτα που έσβησαν, που προσπαθούσα να καταπνίξω σε όλη τη διάρκεια της παράστασης, γινόταν αγωνία για το φως και τη ζωή που σβήνουν (κάποιοι) στη Γάζα. Το μόνο σίγουρο είναι ότι, για όποιον παρακολούθησε αυτήν την παράσταση, καμία είδηση του πολιτικού ή πολεμικού ρεπορτάζ που σχετίζεται με το παλαιστινιακό δεν θα έχει πια τον ίδιο αντίκτυπο.
Τον ίδιο δρόμο, ακριβώς, ακολουθεί η Μάνια Ππαδημητρίου και στη υποκριτική της πορεία. Για εκείνη το «ηθοποιός σημαίνει φως» δεν αρκείται στη μονοσήμαντη ερμηνεία του «ανθρώπου που λάμπει στη σκηνή»· επεκτείνεται και στην ερμηνεία του «ανθρώπου που φωτίζει τους άλλους». Αυτό το δισυπόστατο στοιχείο του ηθοποιού το εφάρμοσε στο μονόλογο της Μέλανι στο έργο του Γουέσκερ.
Η Μάνια Παπαδημητρίου υιοθέτησε στάσεις και κινήσεις, βλέμματα, παύσεις, αλλά και ερμηνεία τραγουδιών που, για την ίδια συνιστούν το άλφα και το ωμέγα του σύγχρονου ηθοποιού· ενός πλάσματος δημιουργού αλλά και πολίτη, που συγκινεί αλλά και στέκεται κριτικά απέναντι σε καταστάσεις, προσφέροντας στο θεατή, ανάσα για προβληματισμό και ανοίγοντας, συγχρόνως, δρόμους στη φαντασία του. Έτσι, ένα έργο που θα μπορούσε να μείνει εγκλωβισμένο στο μελοδραματισμό κατέληξε σε μια ευθύβολη κριτική των οικογενειακών και -γενικά των ανθρώπινων σχέσεων.
Ηθοποιός, λοιπόν, που «ποιεί» το ήθος του ρόλου, αλλά και ενδιαφέρεται για το ήθος και το κοινό είναι η Μάνια Παπαδημητρίου. Αεικίνητη και νωχελική, αυστηρή και συγκινημένη, χαμηλότονη και έντονη, αλωνίζει το σανίδι της σκηνής προσφέροντας με το ένα χέρι γέλιο ή δάκρυ και σπέρνοντας με το άλλο ερωτήματα. Και χαίρεται ιδιαίτερα στη υπόκλιση, όταν διακρίνει στα βλέμματα των θεατών και στον ήχο του χειροκροτήματος πως ο σπόρος έπιασε. Χαίρονται μαζί της και οι μεγάλες σκιές που παρακολουθούν τις σημαντικές παραστάσεις: η Παξινού, γιατί βλέπει μια συνέχεια του δικού της σκηνικού βάρους· η Μερκούρη, γιατί διακρίνει την εξέλιξη του δικού της πολιτικού αυθορμητισμού σε στέρεη πολιτική στόχευση· η Λαμπέτη, τέλος, γιατί νιώθει να πνέει στη σκηνή μια αύρα που καθιστά την ανθρώπινη ύπαρξη ποίηση.
Αυτό είναι το μεγάλο θέατρο: μνήμες από ανθρώπους που του δόθηκαν ολοκληρωτικά και παρουσίες ανθρώπων που του δίνονται ολοκληρωτικά. Σε κάθε μεγάλη παράσταση συναντιούνται για χάρη του θεατή. Εδώ έγκειται, τελικά, το μεγάλο μυστικό της Μάνιας Παπαδημητρίου: σέβεται το θεατή, γιατί καταρχάς αυτόν σκέφτεται.
Να 'σαι καλά!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου